De corneabank van de Charité, afdeling oogheelkunde
Corneabanken in Duitsland hebben neen grote rol in het verkrijgen, cultiveren en toedelen van donorcornea’s. Dit betekent dat een corneabank in Duitsland voor toestemming en de explantatie zorgt, verantwoordelijk is voor de kwaliteit van de cornea en een passende patiënt aan een kliniek vindt. In Duitland bestaan daarom ook meerdere corneabanken aan meerdere klinieken. In Nederland bestaan momenteel twee corneabanken: de Corneabank Amsterdam en de Corneabank Rotterdam. Deze houden zich alleen bezig met het cultiveren van de cornea’s. Het verkrijgen en toedelen wordt centraal geregeld door de Bio Implant Services Foundation, een deel van Eurotransplant, in Leiden.
De corneabank van de Charité werd in 1995 opgericht. Tot nu to is het de enige corneabank in Berlijn die de mogelijkheid tot cultiveren heeft. De cornea’s worden met deze methode 2 tot 4 weken in een orgaancultuur gehouden. Sinds 1997 is de corneabank lid van de ’Arbeitsgemeinschaft Deutscher Hornhautbanken’. Deze werkgroep houdt zich bezig met regels en richtlijnen voor corneabanken voor de kwaliteitscontroles van donorcornea’s.
Wat wordt in de corneabank gedaan?
Wanneer wij bericht krijgen
over een overlijdinggeval, nemen we contact op met de behandelend arts. Als
blijkt dat er geen medische contraindikaties bestaan, nemen we contact op met de
familie van de overledene. De (duitse) wet schrijft niet alleen voor dat de
familie gevraagd moet worden wanneer geen donorcodicil bestaat, maar ook in
welke volgorde verwanten gevraagd moeten worden. Praktisch betekent dit dat als
eerste de echtgenoot/echtgenote gevraagd dient te worden.
Wanneer dit
onmogelijk is wordt contact opgenomen met een kind van de overledene.
Is ook dit niet
mogelijk dan de ouders.
Meestal is dit een telefonisch gesprek. De familie wordt vervolgens uitgelegd
wat het doneren van de cornea’s is en waarom dit belangrjk is. Dan wordt
gevraagd een beslissing te nemen met betrekking tot corneadonatie.
Als de familie toestemming geeft, worden de cornea’s geexplanteerd en
onmiddellijk in de corneabank gebracht. Bij deze explantatie wordt nauwkeurig op
het uiterlijk van de overledene geacht. Na de explantatie worden twee prothesen
geplaatst en de oogleden gesloten. Uiteindelijk is er nauwelijks een verschil te
zien.
In de corneabank wordt de cornea steril geprepareerd en onder een microscoop
onderzocht. Hier wordt de kwaliteit van de cornea bepaald door de celdichtheid
en de vorm van de cellen aan de binnenkant van de cornea te bepalen.
Deze zorgvuldige analyse en de daaropvolgende monitoring van de cornea’s zijn de maat voor het bepalen van de kwaliteit van het uiteindelijke transplantaat. Mikrobiologische tests en bloedonderzoek van de donor op verschillende ziekten sluiten het overdragen van ziekten op de ontvangende patiënt uit.
Na de uitvoerige onderzoeken
worden de cornea’s ieder in een kleine fles met medium gecultiveerd. Dit medium
voorziet de cornea van voedingsbestanddelen en antibiotica. Dit medium zorgt
ervoor dat de corneacellen in leven blijven en dat de cornea niet geïnfekteerd
raakt. Omdat het erg belangrijk is dat de cornea steril blijft, wordt dit hele
prces in een aparte ruimte doorlopen. Dit is het laboratorium van de corneabank.
Cornea’s worden in een broedstoof bewaard bij een constante temperatuur van 32
ºC. Deze 32 ºC is de temperatuur die gezonde cornea’s in gezonde mensen hebben.
De cornea’s blijven tussen de twee en zes weken in deze broedstoof. Elke 7e
dag wordt het medium waarin de cornea’s verblijven ververst en wordt het
verbruikt medium op steriliteit getest.
Enkele dagen voor de transplantatie wordt een cornea in een ander medium
gebracht, waarmee overtollig vocht uit de cornea verdwijnt en zo een optimale
toestand voor de transplantatie ontstaat.
Naast de strenge kwaliteitscontroles die een transplantaat ondergaat en waarmee een kwaliteitsgarantie gegeven kan worden over het transplantaat, houdt de corneabank zich gelijktijdig bezig met het toeordenen van de transplantaten. Voor alle patiënten die op de wachtlijst staan voor een corneatransplantatie wordt het passende transplantaat gezocht. Hier spelen de leeftijd, ziekten en risico’s voor een afstotingsreaktie een grote rol. Hoe dringend een transplantatie nodig is wordt tevens in overweging genomen. Hier is het een voordeel dat de cornea enkele weken in de corneabank verblijft erg gunstig, omdat zo ruim de tijd bestaat om de juiste ontvanger te zoeken en deze patiënt op de tranplantatie voor te bereiden. Noodoperaties met hektische voorbereiding worden daarmee vermeden.
Toch is het af en toe toch nodig onmiddellijk te transplanteren en daar is heeft de corneabank het voordeel constant transplantaten voorradig te hebben. Zo kan het zijn dat een noodoperatie nodig is wanneer er een perforatie van de cornea is opgetreden bij een verwonding van het oog of een akuut verlopende infektie. Voor zulke noodoperaties staan ook voor andere klinieken cornea’s direkt klaar om ingezet te worden.
Om de verdeling van de cornea’s te optimieren werkt onze corneabank, net als vele andere corneabanken, samen met de Bio Implant Services Foundation in Leiden, Nederland. Dit is een deel van Eurotransplant, de organisatie die Europawijd de verdeling van organen coördineert. Door deze samenwerking wordt verzekerd dat de cornea’s ook de meest geschikte patiënten helpen.